Poradnik UX dla wydawców

Historia User Experience

Wynalazcy od zawsze skupiali się na osobach, które ostatecznie miały używać stworzone przez nich produkty. Już w starożytnym Rzymie architekci kierowali się wygodą Rzymian, gdy po raz pierwszy zaprojektowali „hypocaustum” – system ogrzewania podłogowego.

Ta sama idea projektowania skupionego na doświadczeniach użytkownika przyświecała współczesnym twórcom komputerów stacjonarnych w latach 80. (które z roku na rok stawały się coraz bardziej popularne). W tamtych czasach, specjaliści w tej dziedzinie starali się ustalić, chociażby, jaka jest optymalna liczba przycisków w myszy komputerowej, analizując koncepcję użyteczności oraz zagadnienie interakcji między człowiekiem a komputerem.

Jednak dopiero w 1993 roku Don Norman (wówczas pracujący w Apple Computer Inc. – obecnie Apple Inc.) po raz pierwszy użył terminu User Experience. Od tego czasu popularność UX stale rośnie. Trudno bagatelizować jego znaczenie przy setkach książek i artykułów internetowych omawiających zarówno zagadnienie User Experience jak i praw UX (z dziesięcioma heurystykami użyteczności na czele). Aby jednak lepiej to wszystko zrozumieć, musimy zagłębić się w szczegóły i wyjaśnić, czym UX różni się od innego podobnego terminu – UI!

User Experience a User Interface

User Experience to proces projektowania produktów i usług z nimi związanych (jak obsługa klientów firmy), uwzględniający potrzeby i potencjalne problemy użytkownika. Pojęcie User Experience najczęściej odnosi się do tworzenia produktów cyfrowych, takich jak strony internetowe, platformy streamingowe i aplikacje. UX gromadzi w sobie wszystkie kroki prowadzące do stworzenia produktu lub jego ulepszenia, a także analizuje całe doświadczenie użytkownika, od samego momentu wejścia na stronę lub otworzenia aplikacji. Zakres User Experience jest bardzo szeroki, ponieważ obejmuje zarówno zbieranie informacji o użytkowniku (UX research), jak i tworzenie przystępnego i zrozumiałego dla użytkowników języka (UX writing), a także samo projektowanie. Jeśli jednak spróbujemy ująć to w jak najprostszy sposób, projektowanie UX ma na celu stworzenie internetowego środowiska, w którym Twoi odbiorcy mogą bezproblemowo wchodzić w interakcje z Twoim contentem.

Z kolei User Interface dotyczy wyglądu produktu, czyli wizualnego aspektu strony internetowej lub aplikacji. Proces ten zajmuje się dobraniem odpowiednich kolorów, odległościami między poszczególnymi elementami, czy typografią. Innymi słowy, celem projektowania UI jest sprawienie, by treści były przyjemne wizualnie. Najczęściej używanymi programami do tworzenia makiet (wizualizacji produktu) oraz prototypów (finalnych wersji interface’ów przed implementacją) są Figma, oraz Adobe XD. Większość projektantów sięga po Material Design – dostępny dla wszystkich system projektowania interface’ów opracowany przez Google, który jest obecnie standardem w całej branży (i oczywiście, w usługach Google’a). Warto tam zajrzeć zawsze gdy masz różne wątpliwości, przykładowo kiedy użyć „checkboxa” lub jak skutecznie zwrócić uwagę użytkownika.

Proces projektowania UX

Jednym z najczęściej spotykanych podejść do procesu projektowania UX jest tzw. Design Thinking, czyli myślenie projektowe. Korzysta z niego wiele zespołów projektowych, ponieważ jego zasady są proste, a efekty przynoszą korzyści zarówno użytkownikowi jak i wydawcy. Oto cztery kroki myślenia projektowego:

1. Zbadaj i zdefiniuj. Początkiem procesu jest zebranie odpowiednich informacji. Po pierwsze, spróbuj zrozumieć, co projektujesz i kim jest potencjalny odbiorca Twoich działań. Aby to zobrazować, stwórz profil swojego użytkownika – w jakim jest wieku, jaki wykonuje zawód i dlaczego potrzebuje Twoich usług? Dlaczego miałby wybrać Twój produkt zamiast konkurencji? Warto również przyjrzeć się rozwiązaniom stosowanym przez Twoich rywali! Myśl odważnie i nie bój się zadawać pytań. Możesz też spróbować stworzyć kwestionariusze dla osób, które miałyby w przyszłości korzystać z Twojego produktu i zadać im nurtujące Cię pytania. Następnie spróbuj precyzyjnie zdefiniować problem – zbierz wszystkie informacje i sformułuj kilka kluczowych tez. Zapisz je w łatwo dostępnym i widocznym miejscu, aby mieć je pod ręką, przechodząc do następnego kroku;
2. Określ pomysł. Celem drugiej fazy jest znalezienie pomysłów i rozwiązań dla tego, co ustaliłeś w trakcie pierwszego etapu procesu. Jednym ze sposobów, w jaki możesz to zrobić, jest zapisanie jak największej liczby pomysłów w ściśle określonym krótkim czasie, na przykład w ciągu 5 minut. Dzięki temu posłuchasz przeczucia, a jak wszyscy wiemy, najbardziej intuicyjne idee często bywają najlepsze! Bez względu na to, jakich metod użyjesz na tym etapie, nie zapominaj, kim są Twoi odbiorcy i co chcieliby zobaczyć na Twojej stronie internetowej lub w aplikacji. Im więcej pomysłów, tym lepiej – będzie z czego wybierać;
3. Stwórz prototyp i testuj. Kolejnym krokiem jest stworzenie prototypu na podstawie najlepszych pomysłów powstałych w poprzednim kroku. Co ważne, nie musisz znać ostatecznej wersji stron swojej witryny ani ekranów swojej aplikacji – na tym etapie równie dobrze sprawdzi się model, przykładowo papierowy prototyp. Gdy zadecydujesz, jaki pomysł jest najlepszy, będzie trzeba go przetestować. Jednym z najczęściej stosowanych podejść do tego zagadnienia jest przeprowadzenie testów A/B. W ten sposób możesz zweryfikować rozwiązania, których nie jesteś do końca pewien (np. sprawdzić, który przycisk CTA osiąga wyższy współczynnik klikalności). Takie testy można przeprowadzić, udostępniając użytkownikom dwie wersje swojej strony internetowej, czy aplikacji, albo nawet pokazując grupie testowej jej papierowy prototyp;
4. Zastosuj… i zacznij od nowa! Dlaczego? W rzeczywistości proces UX może tak naprawdę się nigdy nie skończyć. W idealnym świecie polegałby na zbadaniu problemu, znalezieniu rozwiązania, wdrożeniu go, przetestowaniu i wprowadzeniu poprawek. Jednak w ciągle zmieniającym się internetowym uniwersum, potrzeby naszych użytkowników stale ulegają modyfikacji. W morzu dostępnych obecnie treści ludzie mają tendencje do pozwalania „odczuciu” decydować, czy zostaną na stronie lub w aplikacji, czy je opuszczą. Oznacza to, że po przetestowaniu i późniejszym ulepszeniu zastosowanych rozwiązań, koniecznym może się okazać ich przetestowanie i ulepszenie, a następnie ponowne przetestowanie i ulepszenie! Jakkolwiek dziwnie by to nie brzmiało, jest to bardzo ciekawe i korzystne podejście do projektowania, ponieważ stawia na ciągły rozwój. Nie pozwól jednak, by Cię to przytłoczyło i wprowadzaj jedną zmianę na raz – postaw na małe kroczki!

Dostępność w projektowaniu UX

Podczas projektowania zgodnego z zasadami UX, należy stawiać odbiorców na pierwszym miejscu. Podejście to oznacza również branie pod uwagę kwestię dostępności. Oznacza to dostosowywanie produktów internetowych do ogółu użytkowników, włączając w to niepełnosprawnych oraz osoby, które chwilowo nie mogą prawidłowo wyświetlić treści. Przykładem dobrej praktyki dla wszystkich wydawców jest zapewnienie tekstów alternatywnych do grafik. Dzięki temu czytniki ekranowe będą mogły interpretować Twoje treści i dostarczać je osobom niedowidzącym lub niewidomym w formie wiadomości głosowej, a nawet tekstu Braille’a. Może się to przydać także użytkownikom, którzy w danym momencie nie mogą swobodnie przeglądać treści – np. podczas gotowania, gdy mają brudne ręce (wówczas automatycznie odczytany przepis znacznie ułatwiłby im proces kuchennej twórczości).

Powinieneś zadbać o dostępność dla wszystkich użytkowników w różnych sytuacjach. Na przykład, tworząc treści wideo, należy zawsze rozważyć dodawanie do nich napisów, aby mogły je obejrzeć zarówno osoby z problemami słuchowymi, ale także chcące obejrzeć je bez słuchawek (w głośnym otoczeniu, na przykład w autobusie lub gdy obok śpi ich pociecha). Takie ulepszenia w znacznym stopniu zwiększą dostępność Twojego produktu cyfrowego i poprawią jego User Experience. Dostępność dotyczy również UI! Przyciski w Twojej aplikacji nie powinny być zbyt małe, aby osoby z większymi dłońmi mogły łatwo w nie trafić. Istotny jest także współczynnik kontrastu na Twojej stronie, który powinien być na tyle wysoki, aby każdy mógł bez problemu odczytywać Twoje treści, nie męcząc wzroku.

Użytkownik jest najważniejszy

Ta prosta zasada leży u podstaw dobrego User Experience. W końcu to dla użytkowników tworzysz swoje treści internetowe, czyż nie? Wszyscy wydawcy, bez względu na ich branżę, mogą sporo zyskać na wprowadzeniu zasad UX. Dlatego też zawsze staraj się używać języka swoich odbiorców i dogłębnie zrozumieć ich potrzeby. Dzięki temu będziesz w stanie znacznie poprawić jakość swoich produktów cyfrowych, od aplikacji mobilnych po strony internetowe.

Zasady UX powinny mieć zastosowanie również w świecie reklamy internetowej. Reklamy powinny uzupełniać treści wydawcy, a nie je przyćmiewać, gdyż mogłoby to skutkować niekorzystnymi konsekwencjami dla relacji użytkownik-wydawca. To z kolei mogłoby doprowadzić do zmniejszenia atrakcyjności Twoich zasobów reklamowych, a ostatecznie nawet do spadku dochodów. Aby zapobiec takiemu scenariuszowi, możesz rozważyć zastosowanie produktów przeznaczonych do implementowania reklam, które nie przeszkadzałyby użytkownikom. Nasze narzędzia monetyzacyjne – Ad Mapper i Revenue Booster – tworzą lub uzupełniają siatki reklamowe w zgodzie z zasadami UX. Zadbaj o swoich użytkowników i spraw, aby ich wrażenia z wyświetlania reklam były możliwie jak najlepsze!